Bệnh thận mạn: Nguyên nhân, dấu hiệu và 6 cách thực tế giúp phòng ngừa

Mở đầu

Bệnh thận mạn (chronic kidney disease — CKD) là một vấn đề sức khỏe cộng đồng quan trọng. Tại Việt Nam ước tính có hơn 8,7 triệu người trưởng thành bị CKD — con số đáng báo động cho thấy cần tăng cường phòng ngừa và tầm soát sớm. SGGP English Edition

CKD thường tiến triển âm thầm trong nhiều năm, vì vậy biết rõ yếu tố nguy cơ và áp dụng các biện pháp phòng ngừa hàng ngày sẽ giúp giảm nguy cơ tiến tới suy thận nặng phải chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận. CDC Việt Nam

Bệnh thận mạn là gì? (tóm tắt)

Bệnh thận mạn là tình trạng chức năng thận giảm dần kéo dài (thường ≥3 tháng), khiến thận không đào thải được chất thải, giữ nước hoặc điều hòa chất điện giải như bình thường. Ở giai đoạn sớm CKD thường không có triệu chứng rõ rệt, vì vậy tầm soát định kỳ rất quan trọng. CDC Việt Nam

Những nguyên nhân và yếu tố nguy cơ chính

Những yếu tố được công nhận làm tăng nguy cơ mắc CKD gồm:

Đái tháo đường (tiểu đường) — một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương bộ lọc thận.
Tăng huyết áp — làm tổn thương mạch máu thận theo thời gian.
Bệnh tim mạch / suy tim, thừa cân — béo phì, và tiền sử gia đình mắc bệnh thận cũng làm tăng nguy cơ. CDC Việt Nam National Kidney Foundation

Ghi chú: Ở người có nhiều yếu tố nguy cơ (ví dụ vừa tiểu đường vừa tăng huyết áp) khả năng tiến triển sang giai đoạn xấu hơn của CKD lớn hơn nhiều. CDC Việt Nam

6 giải pháp phòng ngừa bệnh thận mạn (thực tế — dễ áp dụng)

Dưới đây là sáu biện pháp tương ứng với nội dung chính trong hình bạn gửi, viết lại bằng cách diễn đạt mới và bổ sung hành động cụ thể:

1) Theo dõi và kiểm soát huyết áp thường xuyên

Kiểm tra huyết áp tại nhà hoặc phòng khám đều đặn; mục tiêu tùy tình trạng cá nhân — trao đổi với bác sĩ để đặt mục tiêu phù hợp.
Điều trị tích cực khi được chẩn đoán tăng huyết áp vì kiểm soát huyết áp giúp giảm tiến triển CKD. KDIGO

2) Kiểm soát đường huyết ở mức ổn định (với người đái tháo đường)

Đo đường huyết định kỳ, tuân thủ thuốc và chế độ ăn; kiểm soát tốt đường huyết làm giảm hại lên cầu thận.
Làm việc cùng chuyên gia nội tiết / bác sĩ để điều chỉnh mục tiêu đường huyết phù hợp. KDIGO CDC Việt Nam

3) Duy trì cân nặng hợp lý và lối sống lành mạnh

Duy trì cân nặng trong ngưỡng an toàn, tăng hoạt động thể chất, ăn uống cân bằng để giảm nguy cơ tăng huyết áp, đái tháo đường và bệnh tim — những yếu tố dẫn tới CKD. National Kidney Foundation

4) Tránh lạm dụng thuốc (nhất là NSAIDs) và tự ý dùng thuốc không kê đơn

Thuốc giảm đau nhóm NSAID (ví dụ: ibuprofen, naproxen) nếu dùng kéo dài hoặc quá liều có thể gây tổn thương thận. Tránh tự mua và dùng thuốc kéo dài mà không hỏi bác sĩ/pharmacist. National Kidney Foundation

5) Tầm soát và xét nghiệm chức năng thận định kỳ nếu thuộc nhóm nguy cơ cao

Người có tiểu đường, tăng huyết áp, bệnh tim mạch, tiền sử gia đình nên làm xét nghiệm chức năng thận (creatinine/ước tính eGFR, xét nghiệm nước tiểu để tìm albumin) theo khuyến nghị bác sĩ. Phát hiện sớm giúp can thiệp kịp thời. CDC Việt Nam+1

6) Duy trì lối sống lành mạnh tổng thể

Hạn chế muối, chế độ ăn cân đối, không hút thuốc, hạn chế rượu, ngủ đủ giấc và hoạt động thể chất đều đặn — tất cả góp phần bảo vệ thận lâu dài. National Kidney Foundation

Dấu hiệu cảnh báo — khi nào nên đi khám?

CKD sớm thường không có triệu chứng. Khi bệnh tiến triển, có thể xuất hiện: phù chân, tiểu đêm nhiều, mệt mỏi kéo dài, ngứa da, chán ăn hoặc đau vùng hông/lưng (vùng thận). Nếu bạn có các yếu tố nguy cơ nêu trên hoặc nhận thấy các dấu hiệu này — hãy đi khám và làm xét nghiệm chức năng thận càng sớm càng tốt. CDC Việt Nam

FAQs — Câu hỏi thường gặp (ngắn gọn)

1. Ai nên tầm soát chức năng thận định kỳ?
Người bị tiểu đường, tăng huyết áp, bệnh tim, thừa cân, hoặc có người nhà mắc bệnh thận. CDC Việt Nam

2. CKD có chữa khỏi hoàn toàn không?
CKD giai đoạn sớm có thể được kiểm soát và tiến triển chậm lại; giai đoạn muộn có thể cần chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận. Tầm soát và can thiệp sớm là then chốt. CDC Việt Nam

3. Bao lâu nên xét nghiệm nếu tôi có nguy cơ?
Tần suất do bác sĩ chỉ định — thường ít nhất 1 lần/năm cho nhóm có nguy cơ; bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm thường xuyên hơn tùy kết quả. CDC Việt Nam

Kết luận & Lời kêu gọi hành động (CTA)

Bệnh thận mạn có thể vô hình trong giai đoạn sớm nhưng hậu quả rất nghiêm trọng nếu không được phát hiện kịp thời. Hãy bắt đầu bằng những bước đơn giản: kiểm soát huyết áp, duy trì đường huyết ổn định nếu bị tiểu đường, giữ cân nặng hợp lý, tránh lạm dụng thuốc, và thực hiện xét nghiệm chức năng thận khi cần. KDIGO National Kidney Foundation

Nếu bạn ở Thái Bình và cần tư vấn hoặc mua thiết bị/thuốc hỗ trợ theo hướng dẫn y tế, Hệ thống Quầy thuốc Hòa Phượng — Thái Bình luôn sẵn sàng hỗ trợ.
Hotline: 1800 8058 — liên hệ để được tư vấn nhanh về thuốc, thiết bị đo huyết áp/đường huyết và lịch tầm soát phù hợp.